چرا خوشه‌های خشم مهم است؟
بازنشر یادداشت روز دوشنبه، ۱۴ بهمن ۹۸
بگذریم از کارگردانی خوب، فیلمنامه قوی و بازی های درخشان اثر، اما خوشه های خشم ویژگی های خاصی دارد که به جرات می توان گفت در کمتر اثر سینمایی یافت می شود.
1-نخست آنکه فیلم در مورد انسان هایی ساده است، اما بسیار عمیق. شاید تعبیر سهل و ممتنع در اینجا درست باشد. فیلم زندگی انسان هایی افسانه ای، اتفاقات عجیب و غریب و نیست، اما به شدت تاثیر گذار است.
2-فیلم برخلاف سنت غالب آثار هالیوودی خانواده محور است، خانواده ای سنتی که به شدت دقیق تصویر شده است، به خصوص شخصیت مادر، که با بازی خوب و هدایت کارگردان به نقطه قوت و حتی به نظرم به محور فیلم تبدیل شده است.
3-فیلم لحن مستند بسیار عجیبی دارد که شاید هیچ جای دیگری وجود نداشته باشد. فیلم برداری عالی گِرِگ تولند و مجددا هدایت دقیق کارگردان، که به فضاسازی استثنایی در این فیلم بدل شده و استفاده درست از تکنیک های اکسپرسیونیستی، در مجموع اثر شگرفی آفریده است.
4-فیلم از نمونه های به شدت موفق اقتباس سینمایی است. رمان موفق جان اشتاین بِک در ۱۹۳۹ با محوریت بحران اقتصادی دهه ۱۹۳۰ آمریکا، به روایت این بحران می پردازد. اما مشکل رمان این است که تصویر سیاه و تلخی از جامعه می دهد. جان فورد استادانه، خط اصلی داستان را حفظ می کند، اما به جای نمایش سیاهی وضعیت اقتصادی، روی روایت شخصیت های فداکار و پاک و به تعبیری شخصیت های سفید فیلم تمرکز می کند، شخصیت هایی که بی عیب و نقص نیستند، اما علی رغم سیاهی محیط جامعه، در سیاهی فرو نمی روند و بر سیاهی غالب می شوند. این که سیاهی را نشان بدهیم، اما در سیاهی فرو نرویم، و نشان بدهیم که راه برون رفتی از دل سیاهی هست. راهی که با همین آدم های عادی قرار است طی شود، این شاهکار فورد است. قرار نیست ما به حال شخصیت های فیلم دل بسوزانیم یا ترحم کنیم، قرار است از آنها یاد بگیریم. یاد بگیریم چگونه می شود در دل سیاهی بود، ولی در آن غرق نشد.
5-در نهایت به نظرم فیلم از نمونه های عالی چیزی است که امروز در ایران ما سینمای اجتماعی تعبیر می شود، فیلمی که قهرمان محور است، قهرمانش را از دل مردمان عادی بیرون می کشد، همانطور که گفتم سیاهی را نشان می دهد، اما در سیاهی فرو نمی رود و این همه درس های بسیاری دارد برای فیلم سازان امروز ما که ادعای ساخت فیلم اجتماعی دارند، چه آنچه در ایران باب شده را اصلا نمی توان سینمای اجتماعی نامید.
تماشای فیلم خوشه‌های خشم:
